6 ve 20 şubat depremleri ve sonraki bir yılda yaşadığımız süreç, Türkiye ve deprem bölgesindeki çok ağır insan hakları ihlallerini ortaya çıkardı. Halihazırda hakları korunmayan kadın, çocuk ve LGBTİ+lar risk ve kriz koşulları altında daha fazla şiddete açık hale geldi ve hakları olan desteğe erişemedi. Ayrımcılığa maruz bırakılan kesimlerin her kriz dönemi olduğu gibi bu afette de yaşadıkları ayrımcılık derinleşti. Günlerce temel ihtiyaçlara erişim sağlanmadı. Depremin üstünden bir yıl geçmesine rağmen hala barınma ve benzeri temel ihtiyaçlar hala karşılanmış değil. Bu süreçte kadınlar, çocuklar, LGBTİ+’lar, seks işçileri, HİV+ ile yaşayanlar, göçmen, sığınmacı, mülteci ve engelliler ayrımcılığın ve şiddetin hedefi haline geldi. Hala kayıp durumda olan, akıbet bilinmeyen ve yakınlarının hukuki mücadele verdiği onlarca kayıp çocuk ve yetişkin var. Yaşanan hak ihlalleri ve cinsel şiddet vakaları, devletin sorumluluğunu yerine getirmediğini bir kez daha gösterdi.
Depremin 1. yılını geride bırakırken yetkilileri göreve çağırıyoruz. Devlet bir an önce harekete geçmeli; alt yapı sorunları, aydınlatılmayan yollar ve barınma sorunlarını çözmeli ve bunlardan kaynaklanan hak ihlallerinin olmasını engellemelidir. Cinsel şiddet, insan ticareti ve cinsel istismara karşı önlemler alınmalıdır. Bu süreçte, toplumsal cinsiyet temelli şiddetin görülme oranları, ilgili kanunların etkin bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı ve koruyucu önleyici mekanizmaların geliştirilip geliştirilmediği gibi veriler kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Devlet acilen şu adımları hayata geçirmelidir:
- Deprem bölgesine kamu hizmeti götürülmeli ve toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik yeterli maddi kaynağı ayrılması,
- Toplumsal cinsiyet temelli şiddete maruz bırakılanlar için kapsayıcı sığınakların kurulması ve buralarda yaşayanların güvenliğinin sağlanması,
- Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddet ve Cinsel Şiddetten hayatta kalanlara yönelik hukuki destek hizmetlerinin sunulması,
- Cinsel sağlık hizmetleri, cinsel sağlık, üreme sağlığına ve cinsel sağlık ürünlerine erişim herkes için ücretsiz olmalı
- Deprem bölgesindeki eğitim kurumlarında; toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması, yetişkinlerin çocukların bedensel söz hakları konularında farkındalıklarının artırılması,
- Depremden etkilenen herkese travma odaklı psiko sosyal destek hizmetleri sunulması ve travma sonrası stres bozukluğu gibi sorunların takip edilmesi.
İnsan haklarının korunması ve deprem bölgesinde yaşayan insanların güvenliği ve sağlığı için bu önlemler acil olarak alınmalıdır.
